Terapia ACT (Acceptance and Commitment Therapy – terapia akceptacji i zaangażowania) jest terapią z tzw. III fali podejścia poznawczo – behawioralnego. Kładzie ona największy nacisk na część beahawioralną (związaną z zachowaniem). Chodzi w niej bowiem, przede wszystkim, o podejmowanie działania. Jednak nie jakiegokolwiek, a takiego, które charakteryzuje to, że:

 Kierują nim wartości danej osoby (komponent egzystencjalny, który bardzo często włączam w pracę z klientami, ponieważ potrafi przynieść niesamowicie transformujące zmiany rozwojowe). Terapia ACT, poprzez nawiązanie kontaktu z wartościami wyznawanymi przez klienta (czym kieruje się w życiu, co tak naprawdę się dla niego liczy, za co chciałby być wspominany po swojej śmierci) pomaga dotrzeć do najskrytszych pragnień odnośnie tego, kim chce on być i co chce robić w tym krótkim czasie, jakim jest jego życie.

 Jest ono świadome. Oznacza to, że jest ono podejmowane celowo, z pełną świadomością, otwartością na własne doświadczenie i w pełnym zaangażowaniu we wszystko, co się robi.

Celem terapii akceptacji i zaangażowania jest życie bogate, pełne i znaczące, przy jednoczesnej akceptacji nieuchronnie towarzyszącego mu bólu. Co to oznacza? W dużym skrócie mówiąc: akceptowanie tego, co znajduje się poza naszą kontrolą i angażowanie się z działania wzbogacające nasze życie.

Różne problemy, z jakimi zmagamy się w życiu, takie jak lęk, z perspektywy ACT wyglądają więc nieco odmiennie od tego, do czego przywykliśmy. Terapia ta nie jest w pierwszej chwili zbyt intuicyjna i rodzi sporo niepewności. Podważa bowiem konwencjonalną wiedzę i odwraca podstawowe zasady najczęstszych podejść terapeutycznych. Dotyczy to choćby przykładowo tego, że większość modeli terapeutycznych skoncentrowana jest na redukcji objawów. Terapia ACT zajmuje zaś w tym temacie ciekawe, odmienne od dotychczasowych, stanowisko.

Jeżeli zastanowisz się, jak do tej pory podchodziłaś do swoich „ograniczeń wewnętrznych”, być może stwierdzisz, że od dawna wkładasz bardzo dużo wysiłku w to, by pozbyć się obaw, zmartwień, strachu, niepewności i poczucia wstydu. Jest to właśnie próba „pozbycia się” objawów. Być może podejmujesz te starania, ponieważ zdawało ci się, że musisz wyeliminować przeszkody, zanim sięgniesz po to, czego pragniesz i do czego dążysz w życiu. Ale może wcale nie musisz tego robić? 

Zamiast traktować lęk i podobne stany jak coś, co „się ma”, tak jak infekcję wirusową albo złamaną rękę, ACT opisuje je jako przejaw zakłóceń w zdolności człowieka do funkcjonowania w ramach sześciu 6 KLUCZOWYCH PROCESÓW:

 Kontaktu z chwilą obecną (bądź tu i teraz)

 Defuzji (obserwuj swoje myśli)

Akceptacji (otwórz się)

 Ja jako kontekstu (czysta świadomość)

 Wartości (rozpoznaj, co jest ważne)

 Zaangażowanego działanie (rób to, co należy)

Owe procesy tworzą tzw. Heksafleks ACT, są wzajemnie ze sobą sprzężone i utrzymanie pomiędzy nimi odpowiedniej równowagi pomaga zachować tzw. elastyczność psychologiczną. Są one czymś w rodzaju cegiełek składających się na nasze problemy (i sukcesy) w życiu. Jeżeli w ich kontekście zbadamy lęk i podobne mu zjawiska, będziemy mogli wskazać w przebiegu tych procesów określone zakłócenia, które mogą przyczyniać się do powstawania problemów, stając między nami a tym wszystkim, do czego w życiu dążymy. Pamiętając o tym, możemy nieznacznie zmodyfikować sposób robienia rozmaitych rzeczy i odnoszenia się do swoich doświadczeń. Takie drobne modyfikacje łącznie pomogą nam wydobyć z życia większe bogactwo i sens – bez konieczności kontrolowania konkretnych myśli, uczuć i przeżyć, czy też pozbywania się ich.

W terapii akceptacji i zaangażowania nie chodzi o trenowanie zwykłego trybu umysłu. Chodzi o wyjście poza umysł i zanurzenie się we własne życie. Taki plan umysłowi się nie podoba. 

Russ Harris „Zrozumieć ACT. Terapia akceptacji i zaangażowania w praktyce”

Terapia ACT zakłada, że jakość naszego życia zależy przede wszystkim od uważnych, kierowanych wartościami działań oraz że poprawa tej jakości jest możliwa bez względu na to, ile objawów związanych z cierpieniem / zaburzeniem u Ciebie występuje (pod warunkiem, że reagujesz na nie z uważnością).

Tak więc celem terapii ACT jest zapewnienie osobie, rozwijającej się za pomocą jej narzędzi, jak największej przestrzeni do tego, by mogła żyć w sposób, który uważa za znaczący i wartościowy. Chodzi o jej „wyzwolenie” w kierunku odważnego działania, ale nie wyzwolenie od lęku w takim sensie, że przykre myśli i uczucia znikną (A – Acceptance, czyli akceptacja dla pojawiających się myśli i uczuć, o której więcej dowiesz się TUTAJ). Mówimy o wyzwoleniu w sensie, że owe przykre myśli i uczucia przestaną tą osobę w życiu ograniczać. A więc, niezależnie od okoliczności, nauczy się znajdować sposób, by realizować siebie i swoją wizję życia.

Tak, to jest możliwe. Dzięki terapii ACT. I za to właśnie ją kocham.

I tak, w pierwszej chwili to się naszemu umysłowi nie podoba. Dlaczego? Ponieważ jest on specyficznie skonstruowany. Działa jak „maszynka do rozwiązywania problemów”, która robi wszystko, by tylko ocalić nas przed odczuwaniem cierpienia i niepewności. Nie mniej nie zawsze działa to na naszą korzyść. Często, uciekając przed trudnymi doświadczeniami, oddalamy się od siebie prawdziwych, od bliskich, wreszcie od życia, którym, w głębi serca, chcemy żyć. Więcej o tym dowiesz się w poniższym wideo. Mam nadzieję, że dzięki niemu zrozumiesz, dlaczego nauczenie się kochania niepewności może być pierwszym krokiem do spełnionego i witalnego życia, a więc aktem bardzo potężnym w skutkach, choć wydaje się sprzeczne z intuicją.

Lęk jest rzeczą zupełnie ludzką! Jest produktem ubocznym pewnych elementarnych ludzkich skłonności, jak odczuwanie dyskomfortu psychicznego w obliczu niejasności i niepewności, do rozwiązywania problemów, kiedy się na nie natykamy, a także do wymyślania sobie problemów, kiedy same się nie narzucają

Troy DuFrene, Kelly G. Wilson „W sieci natrętnych myśli”

Zapraszam serdecznie do obejrzenia wideo w tym temacie. Dowiesz się z niego, m.in:

Jakie są podstawowe założenia terapii ACT

Jaki jest stosunek terapi ACT do cierpienia i trudnych emocji

Jakie są dwie główne potrzeby ludzkiego umysłu, które leżą u podłoża trudnych emocji.

Jeśli zaciekawiło Cię to podejście, koniecznie zapisz się poniżej na newsletter by nie przegapić informacji o kolejnych materiałach.