Kontakt z chwilą obecną to, według ACT, umiejętność elastycznego kierowania uwagi na to, co dzieje się w naszym życiu tu i teraz.

Taki elastyczny, skupiony kontakt z chwilą obecną nie może współistnieć z lękiem. Ten bowiem rodzi się dopiero wtedy, gdy koncentrujemy się na przerażającej przyszłości lub na zniekształconym obrazie przeszłości. Nie można być jednocześnie tu i teraz i odczuwać lęku, jeśli nie jesteśmy w kontakcie z bezpośrednim zagrożeniem. Jeśli zaś tu i teraz coś nam realnie zagraża – odczuwamy strach, a to co innego niż lęk.

Lęk jest bardziej trwałym stanem emocjonalnym niż strach. Ten drugi pojawia się, gdy występuje bezpośrednie zagrożenie, znika zazwyczaj jednocześnie z nim. Strach tkwi u podłoża lęku, dlatego ważne jest odkrycie strachu źródłowego, który lęk podtrzymuje.

  Aby odkryć strach źródłowy, dobrze wykonać ćwiczenie polegające na odpowiedzeniu na pytanie: co jest najgorszym scenariuszem danego lęku? Jakie niebezpieczeństwo może się zrealizować? O niezaspokojenie jakich podstawowych potrzeb się boimy? Więcej o pracy z „odkrywaniem kolejnych warstw” trudnych emocji, za pomocą narzędzi terapii skoncentrowanej na emocjach – EFT – pisałam TUTAJ.

Bardzo często zamartwianie się, pełne lęku, a oderwane od tu i teraz, to bycie w zniekształconej przyszłości, częste spadki nastroju zaś towarzyszą tkwieniu w zniekształconej przeszłości. Dlatego ratunkiem jest właśnie bycie w tu i teraz, takim, jakie jest, nie takim, jakie chcemy, żeby było. To, czego pragniemy – to plan na przyszłość. A teraz jest jak jest.

Ćwiczenie umiejętności rozwijania uważności często polega na technikach medytacyjnych, do których miewamy różny stosunek. W dzisiejszym filmiku (na końcu wpisu) będę chciała zachęcić Cię do przyjrzenia się swojej postawie względem takich praktyk i – być może – jej zmienienia. Nazywam te ćwiczenia „praktykami”, ponieważ rozwijanie umiejętności bycia uważnym wymaga wprawy, a więc częstego praktykowania, by dawały swoje efekty. Nie należy oczekiwać cudów po jednorazowym zrobieniu. Przyznam Ci się, że ja sama miałam kiedyś do tego ambiwalentny stosunek, ale teraz polecam to z całym przekonaniem. Zresztą, aby widzieć mierzalne efekty, wcale nie potrzebujesz praktykować tych ćwiczeń codziennie przez godzinę o 4 nad ranem. Wystarczyć może raz – dwa razy dziennie, przez 3-5 minut na początek.

Tak więc wróćmy do tego, co daje nam kontakt z chwilą obecną. Prowadzi nas do doświadczenia faktu, że lęk nie ma umocowania w chwili obecnej – jego istnienie zależy od przeszłości i przyszłości. Warto to sobie uświadomić, jeśli chce się uwolnić od zmagań z lękiem. Warto poczuć całą sobą, że istnieje inna przestrzeń w naszym życiu, dostępna na wyciągnięcie ręki. Warto nauczyć się do niej zaglądać. Nauczyć się przeżywać życie tam, gdzie lęk nie może przetrwać. Pamiętaj jednak, że celem uważności jest sprawienie, byś miała bliższy kontakt z całym bogactwem życia, a nie redukowanie lęku. Zazwyczaj lęk wcale nie znika w pełni, wciąż w nas jest, ale widząc, że nie jest jedyną emocją, że towarzyszy czemuś, co jest dla nas ważne, że słabnie, masz szansę zrozumieć, że ucieczka przed nim nie jest w danym momencie jedyną możliwością działania.

Pozostawanie stale obecnym jest tak naprawdę nie lada wyzwaniem. Na pewno doskonale wiesz, jak łatwo jest pogrążyć się w myślach i, tonąc w nich, zupełnie stracić kontakt z rzeczywistością. Nie mając zaś tego kontaktu, często zaczynamy działać bezrefleksyjnie, na autopilocie, powielając różne, nie zawsze zdrowe, schematy działań. Łapiąc na nowo kontakt z chwilą obecną, potrafimy elastycznie przekierować uwagę na to, co się faktycznie dzieje, czy to w zewnętrznym świecie fizycznym czy wewnętrznym świecie psychicznym.

Lęk jest rzeczą zupełnie ludzką! Jest produktem ubocznym pewnych elementarnych ludzkich skłonności, jak odczuwanie dyskomfortu psychicznego w obliczu niejasności i niepewności, do rozwiązywania problemów, kiedy się na nie natykamy, a także do wymyślania sobie problemów, kiedy same się nie narzucają

Troy DuFrene, Kelly G. Wilson „W sieci natrętnych myśli”

WAŻNE! Kontakt z chwilą obecną, defuzja poznawcza czy praktykowanie akceptacji (o których już w kolejnych dwóch wpisach) nie są „dobre” z samej swej natury. Nie chodzi bowiem o to, by wciąż, w każdej sekundzie, skupiać się tylko na tym, co tu i teraz, bądź, by nigdy nie podążać za tym, co „wyprodukował” nasz umysł w ramach rozwiązywania naszych problemów. Żadna skrajność nie jest dobra. Podobnie nie są z natury „złe”: rozpamiętywanie przeszłości czy wybieganie w przyszłość, całkowite zaabsorbowanie jakąś myślą ani unikanie tej lub innej rzeczy od czasu do czasu. ACT za każdym razem podkreśla, że miarą sytuacji i występujących w niej zachowań jest UŻYTECZNOŚĆ (a więc, czy nasze działania prowadzą nas do wartościowego, według nas, życia? Więcej o użyteczności napiszę w kolejnym wpisie, przy okazji omawiania defuzji poznawczej). Także nie wywieraj na sobie presji, by wciąż być uważną, czy nie pozwalać sobie zupełnie na „odpłynięcie w myśli”. O ile to, co robisz, nie przeszkadza Ci podążać w kierunku, na którym Ci zależy, niekonieczenie musisz to zmieniać!

Zapraszam serdecznie do obejrzenia wideo w temacie UWAŻNEGO bycia tu i teraz. Dowiesz się z niego, m.in:

Kiedy (w jakich warunkach) lęk nie jest w stanie istnieć?

Jak odróżnić lęk od strachu

Poznasz ćwiczenie na odzyskanie kontaktu z Tu i Teraz (w 2 min 30 s min filmu, tzw. STOP-KLATKA)

Jeśli zaciekawiło Cię to podejście, koniecznie zapisz się poniżej na newsletter by nie przegapić informacji o kolejnych materiałach.